کد مطلب:2018 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:23

گنجینه پرسمان » اجتماعي و فرهنگي

آيا غيبت تماما حق الناس است؟

غيبت يكي از گناهان كبيرهاي است كه خداوند نسبت به ارتكاب آن وعده عذاب داده است. غيبت از دو جنبه قابل بررسي و حائز اهميت است؛ از اين كه گناه است، جرم عمومي به حساب امده و حق اللَّه است. از اين با غيبت، آبرو وحيثيت برادر ديني و يكانسان از بين ميرود، جرم خصوصي محسوب ميشود و حق الناس است. اين جرم و گناه نزد خدا بسيار بزرگ و با تحقق شريطي قابل بخشش است، اما بعضي از گناهان چون دروغ گفتن، شراب خوردن، نگاه كردن به نامحرم و... جنبه عمومي داشته و بين خالق و مخلوق مرتبط ميشد كه در صورت توبه قابل بخشش است و جنبه حق الناسي پيدا نميكند، ولي گناهاني چون غيبت، تهمت، ظلم و ستم، غصب و... جنبه حق الناسي پيدا كرده و با حقوق مردم مرتبط ميشود، البته جنبه حق اللهي نيز دارد . تمام گناهان يا حق اللَّه محض است و يا حق اللَّه آميخته با حق الناس است. در اين صورت توبه به تنهايي كافي نيست و براي بخشش ميبايست از كسي كه مورد ظلم و ستم قرار گرفته و آبرويش رفته است، طلب بخشش و عذر خواهي كرد.

در بعضي از جهات جنبه حق الناسي غالباست مانند خوردن مال يتيم و دزدي مال مردم ولي در بعضي فقط حق اللَّه است، مثل زنا، شرابخواري و لواط.

و امااهميّت گناهي كه جنبه حق الناس دارد ناشي از از لطف وعزتي است كه خدا به انسانها داده است. خدا براي آبروي مؤمن ارزش بالايي قائل شده است و كسي كه غيبت برادر مؤمن را كرده باشد، گويا گوشت برادر ديني مرده خود را خورده است.

قرآن ميفرمايد: هيچ يك از شما از ديگري غيبت نكند! آيا كسي از شما دوست دارد كه گوشت مردار برادر خود را بخورد؟ (به يقين) همه شما از اين كار كراهت داريد.(1)

پيامبر گرامي اسلام(ص) فرمود: از غيبت بپرهيزيد كه غيبت از زنا بدتر است، زيرا زنا كار ممكن است توبه كند خدا توبه او را بپذيرد اما غيبت كننده مورد عفو قرار نخواهد گرفت مگر اين كه طرف از او راضي شود.(2)

شهيد بزگوا آيت اللَّه دستغيب مينويسد:

چون غيبت كردن از گناهان كبيره است، اگر كسي به آن مبتلا شد، واجب است فورا از آن پشيمان شود، از حيث اين كه مخالفت پروردگار خود راكرده و پس از پشيماني قلبي به زبان نيز استغفارنمايدو عازم باشد كه ديگر گرد چنين گناهي نرود و چون ظاهر بعضي روايات آن است كه شخص غيبت كرده شده بر غيبت كننده حقي پيدا ميكند، بايد در صورتي كه ممكن است از او طلب غفو نمايد و او را از خود، خوشنود كند و چنان چه در مقابل غيبتي كه كرده، او را به نيكي يا كند، بهتر است. در صورتي كه غيبت شده مرده يا دسترسي به او نيست، يا طلب عفو از او مستلزم مخدوري است مثل اين كه از موضوع غيبت بي خبر است و به واسطه شنيدن آن غضبناك و ناراحت ميشود و نقض غرض ميگردد، در اين موارد برايش مغفرت و دعا كند و از خدا بخواهد كه او را خشنود فرمايد.(3)

در نتيجه: تمام گناهان جنبه عمومي و حق اللهي دارند و مرتكب چون عصيان و طغيان كرده، مستحق مجازات ميشود.

در اين ميان بعضي از گناهان علاوه بر آن كه موجب عصيان و طغيان ميشوند، جنبه حق الناسي نيز داشته و اين جنبه بر حق اللَّه غالب ميشود. خداوند در قرآن آبرو و حيثيت مؤمن و مسلمان را مدّ نظر داشته و آن را محور عصيان ميداند و عذاب را دائر مدار حرمت آن قرار ميدهد. پس معلوم است حرمت و آبروي برادر ديني و مؤمن و مسلمان ارزش بالايي دارد و اين از جمله حقوق مسلم انسانها و حق الناس است و خدا حرمت مؤمن را از كعبه بالاتر دانسته است.

جابر روايت كرده است كه رسول خدا(ص) به كعبه نظر افكند و فرمود: آفرين بر تو! خانهاي كه چقدر بزرگي و احترام تو چقدر زياد است! سوگند به خدا! احترام مؤمن نزد خدا از تو بيشتر است، زيرا حرمت تو فقط از يك جهت است (كه خون ريزي در تو حرام است) ولي مؤمن از سه جهت احترام دارد:

1 - خون وي محترم است،

2 - مال او حرمت دارد،

3 - بد گماني نسبت به او حرام است.(4)

پي نوشتها:

1 - حجرات ( ) آيه 12.

2 - وسايل الشيه، ج 8، ص 601، حديث 18.

3 - گناهان كبيره، ج 2، ص 280.

4 - مهدوي كني، اخلاق عملي، ص 287.